သန်ဘက်ခါ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံသားအများစုဟာ ကိုယ့်ဒေသကိုယ်စားပြုမယ့်သူတွေကို တဖန် ရွေးချယ်ဖို့ မဲရုံတွေဆီ ချီတက်ကြပါတော့မယ်။ ဒီထဲမှာတော့ ၂၀၂၀ ကျမှ ပထမဆုံးမဲပေးရမယ့် ၁၉၉၈ ကနေ ၂၀၀၂ ခုနှစ်ဖွား ပထမဆုံးအကြိမ်မဲပေးမယ့်သူ (First-time Voters) တွေလည်း အပါအဝင်ပါပဲ။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ အချက်အလက်တွေအရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အဆိုအပါအစုအဖွဲ့ဟာ ၄.၈ သန်းခန့်ရှိပြီး မဲပေးခွင့်ရသူစုစုပေါင်းရဲ့ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ထိ ရှိနေတာဆိုတော့ အတိုင်းအတာတခုထိ ဆုံးဖြတ်ပေးနိုင်တဲ့ အင်အားကိုလည်း ပိုင်ဆိုင်ထားကြပါတယ်၊ ခု U-Reporter တွေထဲမှာလည်း လေးပုံသုံးပုံလောက်က ၁၅ နှစ်ကနေ ၂၄ နှစ်ကြားဆိုတော့ ပထမဆုံးအကြိမ်မဲပေးမယ့်သူတွေ တော်တော်များများ ရှိကြမှာပါ။
ခု ကိုဗစ်နိုင်တင်း ကပ်ရောဂါကျရောက်တဲ့
၂၀၂၀ မှာဆိုရင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတော်တော်များများက ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပခဲ့ကြတာ ရှိပါတယ်။
ဥပမာ တောင်ကိုရီးယား၊ မွန်ဂိုလီးယား၊ စင်္ကာပူ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အစရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေက
နိုင်ငံရဲ့ အရေးပါတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကြီးတွေကို ကပ်ကာလအတွင်း အောင်အောင်မြင်မြင် ကျင်းပနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံဟာလည်း နောင် ၅ နှစ်အတွက် အစိုးရတစ်ရပ်ကို ရွေးကောက်ရမှာဆိုတော့ အဆိုပါနိုင်ငံတွေက
အတွေ့အကြုံတွေကို သင်ခန်းစာယူပြီး ဘေးကင်းလုံခြုံမှုရှိရှိနဲ့ မဲပေးနိုင်ကြဖို့လည်း
လိုအပ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံက လူငယ်တွေ ဘယ်လိုမဲပေးဖြစ်ခဲ့ကြလဲ ဆိုတာကို
စာရေးသူအနေနဲ့ လေ့လာဖြစ်သလောက် ပြောပြချင်ပါတယ်။
ပုံကိုးကား - AP
တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ ဧပရယ်လက ကျင်းပခဲ့တဲ့ ပါလီမန်ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာဆိုရင် သူတို့ဆီက First-time Voter ပေါင်း သန်းနဲ့ချီ မဲပေးခဲ့ကြပါတယ်။ မှတ်တမ်းတွေအရ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာနဲ့ဆို အသက်အရွယ်စုံက လူဦးရေ ၁၇ သန်းခန့် မဲထွက်ပေးခဲ့ကြပြီး ၁၂ သန်းက ကြိုတင်မဲ ပေးခဲ့ကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီပမာဏဟာ သူတို့နိုင်ငံမှာ ၁၉၉၂ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း အများဆုံးဖြစ်ပြီး ကပ်ရောဂါကာလအတွင်းမှာတောင် မဲပေးခွင့်ရှိတဲ့လူဦးရေရဲ့ ၃ ပုံ ၂ ပုံခန့် (၆၆%) က မဲပေးခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ထူးထူးခြားခြားအနေနဲ့ အိုပါးတို့ရဲ့ နိုင်ငံမှာ ဒီ ၂၀၂၀ မှာမှ ၁၈ နှစ်ပြည့်တဲ့သူ အထက်တန်းကျောင်းသားတွေပါ မဲပေးခွင့်ရပါတယ်တဲ့။ အရင်ကဆို ၁၉ နှစ်ပြည့်ပြီးမှ မဲပေးခွင့်ရှိကြတာပါ။
"
ကျွန်တော်ကတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို အသုံးပြုပြီး ပထမဆုံးမဲပေးရင်း လူငယ်ရေးရာမူဝါဒတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျနော့်အမြင်တွေကို (အုတ်တချပ်သဲတပွင့်အနေနဲ့) ဖော်ပြဖို့အတွက် စိတ်လှုပ်ရှားနေပါတယ်
"
မဲပေးတဲ့နေ့မှာ Korea Time သတင်းဌာနက ၁၈ နှစ်အရွယ် မဲပေးသူတွေကို အင်တာဗျူးခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ ဆိုးလ်မြို့ကနေ ၈၅ ကီလိုမီတာဝေးတဲ့ Chuncheon အရပ်မှာတော့ ၁၈ နှစ်အရွယ် အထက်တန်းကျောင်းသား Lee Min-seo က မိဘတွေနဲ့အတူ မဲလာပေးခဲ့ပါတယ်။ သူ့ကို မေးမြန်းတဲ့အခါမှာတော့ “တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရဲ့ ဂုဏ်ယူစရာမဲပေးခွင့်ရှိသူတစ်ဦး ဖြစ်ရတဲ့အတွက် ပျော်မိပါတယ်၊ ကျွန်တော်ကတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့မဲပေးပိုင်ခွင့်ကို အသုံးပြုပြီး ပထမဆုံးမဲပေးရင်း လူငယ်ရေးရာမူဝါဒတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျနော့်အမြင်တွေကို (အုတ်တချပ်သဲတပွင့်အနေနဲ့) ဖော်ပြဖို့အတွက် စိတ်လှုပ်ရှားနေပါတယ်” လို့ သူ့ခံစားချက်ကို ဝေမျှခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့ပြင်အချို့လူငယ်တွေဆိုရင် သူတို့နယ်မြေမှာ ယှဉ်ပြိုင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေကို သေချာလေ့လာဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြောပါသေးတယ်။ ဆိုးလ်မြို့တောင်ဘက် Seljong မြို့က အထက်တန်းကျောင်းသားတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ Park Chae-won ကလည်း “ကျွန်တော်ကတော့ ကျောင်းမှာသင်ခဲ့ရတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေရဲ့ လုပ်ဆောင်ပုံတွေ အားသာအားနည်းအချက်အလက်တွေကို ကိုယ်တိုင်လေ့လာချင်တာရော၊ ဥပဒေအရ အာမခံမှုပေးထားတဲ့ ကျွန်တော်ရဲ့ ရပိုင်ခွင့်ကို အသုံးချကြည့်ချင်လို့ရော မဲလာပေးဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာပါ” လို့ ဆိုထားပါတယ်။ ဒီလို ကိုဗစ်ကာလကြီးမှာ မဲပေးဖို့ စိတ်အားတက်ကြွနေတဲ့ တောင်ကိုရီးယားက လူငယ်တွေလို ဒီနိုင်ငံမှာလည်း ဘယ်လောက်များများ ရှိနေမလဲလို့ စာရေးသူအနေနဲ့ တွေးမိပါသေးတယ်။
အစပိုင်းမှာတော့ ကျွန်တော် ရောဂါကူးစက်ခံရမှာ နည်းနည်းစိုးရိမ်မိပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့လည်း မဲရုံတွေကို သေချာပိုးသတ်ထားတယ်၊ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့တွေကို လက်အိတ်တွေပေးတယ်၊ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်လည်း ခပ်ခွာခွာနေခိုင်းပါတယ်
VOA သတင်းဌာနရဲ့ အဆိုအရလည်း တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံဟာ ရွေးကောက်ပွဲကာလမှာ ရောဂါပြန့်ပွားမှု နည်းအောင်လို့ လမ်းညွှန်ချက်တွေသေချာထုတ်ပြန်ပြီး ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲ့အချိန်ကာလမှာ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရဲ့ တကမ္ဘာလုံးက ချီးကျူးရလောက်တဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့စီမံမှုတွေကြောင့် ရောဂါပြန့်ပွားမှုကို လျှော့ချနေနိုင်တဲ့ အချိန်လည်း ဖြစ်နေပါတယ်။ အသက် ၂၂ နှစ်အရွယ် ပထမဆုံးမဲပေးခဲ့တဲ့ Jeong Geun-young ကတော့ “အစပိုင်းမှာတော့ ကျွန်တော် ရောဂါကူးစက်ခံရမှာ နည်းနည်းစိုးရိမ်မိပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့လည်း မဲရုံတွေကို သေချာပိုးသတ်ထားတယ်၊ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့တွေကို လက်အိတ်တွေပေးတယ်၊ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက်လည်း ခပ်ခွာခွာနေခိုင်းပါတယ်” ဆိုပြီး သူ့ရဲ့ မဲပေးရတဲ့ အတွေ့အကြုံကို VOA ကို ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ မဲရုံတစ်ခု တစ်ခုစီမှာ လူတွေကို ၁ မီတာခွာ စနစ်တကျတန်းစီကြရပြီး အပူချိန်တိုင်းခံရရင် သတ်မှတ်နှုန်းအတိုင်း ရှိနေမှ မဲပေးခွင့်ရကြတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွင်း အတွေ့အကြုံတွေဟာ အခြားနိုင်ငံတွေအတွက် စံပြဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုလို့ရပါတယ်။ မကြာခင်ကျင်းပမယ့် မြန်မာနိုင်ငံက ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာလည်း ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေအတိုင်း (https://www.facebook.com/UReportMyanmar/posts/2777666869188481) ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ မဲပေးကြဖို့အတွက် အားလုံးကို မေတ္တာရပ်ခံလိုပါတယ်။
ပုံကိုးကား - U-Report Myanmar
"
၈ ပုံ ၁ ပုံသော အင်အား ဖြစ်တဲ့ မြန်မာ First-time voter တွေအနေနဲ့ ဘယ်လောက်ထိ ပြင်ဆင်မှုရှိပါပြီလဲ
ခေါင်းစဉ်ကို ပြန်သွားရရင်တော့
၈ ပုံ ၁ ပုံသော အင်အား ဖြစ်တဲ့ မြန်မာ First-time voter တွေအနေနဲ့ ဘယ်လောက်ထိ ပြင်ဆင်မှုရှိပါပြီလဲ
… တောင်ကိုရီးယားက လူငယ်တွေ ပြောသလို ကိုယ်မဲပေးရမယ့် အချက်အလက်တွေ ကိုယ့်ဒေသက ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေကို
လေ့လာပြီးကြပါပြီလား … ခုလည်း ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အွန်လိုင်းမှာ mVoter တို့လို
App တွေ Website တွေ တော်တော်များများ ရှိနေတယ်ဆိုတော့ မဲပေးဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားကြတဲ့
လူငယ်တွေအနေနဲ့ ကြိုတင်လေ့လာထားကြဖို့ အထူးတိုက်တွန်းလိုပါတယ်။ ခုဆို အသက် ၆၀ နှစ်
အထက် ဘိုးဘိုးဘွားဘွားတွေ တော်တော်များများ ကြိုတင်မဲပေးပြီးနေကြပါပြီ၊ အခြားမဲပေးခွင့်ရှိတဲ့သူတွေအနေနဲ့လည်း
ကိုယ်နဲ့နီးစပ်ရာဝန်းကျင်တွေမှာ ကူညီပြောပြပေးကြပြီးတော့ လာမယ့် နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်နေ့ကျရင်
သမိုင်းတစ်ရပ်ကို ကိုယ်တိုင်မှတ်တမ်းရေးရတော့မှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
စာရေးသူ - ကျော်ဇင်ဟိန်း (U-Report Myanmar)
- ကိုးကား
- 1.ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် website မှ အချက်အလက်များ၊ https://www.uec.gov.mm/
- 2.ယူရီပို့မြန်မာအချက်အလက်များ၊ https://myanmar.ureport.in/
- 3.Los Angeles Times, Democracy beats the coronavirus in South Korea as voters turn out in record numbers, https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-04-15/south-korea-election-record-turnout-despite-coronavirus
- 4.The Korea Times, 18-year-olds hit the polls for first time in Korea, https://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2020/04/356_287952.html
- 5. VOA, With Masks, Sanitizer & Gloves, South Koreans Go to the Polls, https://www.voanews.com/covid-19-pandemic/masks-sanitizer-gloves-south-koreans-go-polls
